Nieznane oblicza ustawy hazardowej

 Ostatnio zaskoczyło mnie pytanie od anglojęzycznego klienta dotyczące wymogów jakie trzeba spełniać, aby zorganizować losowanie „prezentów” pomiędzy osobami, które polubią profil spółki na portalu Facebook. W zasadzie zaskoczyło mnie nie samo pytanie, ale odpowiedź, jakiej udzieliłem, w związku z nadal obowiązującą tzw. ustawą hazardową z 2009 r.

Ustawa o grach hazardowych

Ustawa o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 r. została przyjęta w wyniku „usuwania skutków” tzw. afery hazardowej, która zakończyła lub załamała kariery polityczne m.in. Zbigniewa Chlebowskiego, Mirosława Drzewieckiego, Grzegorza Schetyny (szczegóły np. tutaj). Okoliczności powstania ustawy bezpośrednio przełożyły się na jej treść, co spowodowało, że jest ona bardzo represyjna (m.in. zakazuje hazardu w Internecie, organizowania pokera lub innych gier karcianych poza  kasynami gry itd.).

Czy można zorganizować loterię?

Mimo, że byłem świadomy pochodzenia wspomnianej regulacji i jej restryktywności, konsekwencje dla „zwykłych” obywateli wynikające z ustawy są zaskakujące, gdyż idą bardzo daleko. Zgodnie z postanowieniami ustawy hazardowej nie można po prostu przeprowadzić losowania nagród wśród osób, które poprzez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze wyrażą chęć wzięcia udziału w losowaniu.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie loterią promocyjną jest loteria, w której uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe. W opisywanej sprawie klienta miało dojść do rozlosowania pamięci USB wśród osób, które w określonym okresie czasu polubią profil spółki. W mojej ocenie „polubienie profilu” powinno być uznane za nabycie „innego dowodu udziału w grze”, które uprawnia do wzięcia udziału w losowaniu i wygrania pamięci USB.

Dalsze konsekwencje są już proste do ustalenia – zgodnie z art. 39 ustawy hazardowej zorganizowanie loterii promocyjnej wymaga zezwolenia właściwego dyrektora izby celnej (art. 32 ust. 3-4 ustawy hazardowej), uiszczenia opłaty za zezwolenie (art. 69 ust. 1 pkt 5), regulaminu w razie akcji facebook’owej (art. 13). Tym samym jakakolwiek próba organizowania loterii promocyjnej wymaga spełnienia szeregu formalności i wymaga zezwolenia w formie decyzji administracyjnej!

Nie pomaga także próba kwalifikacji takiego losowania jako loterii fantowej w rozumieniu ustawy (podlega jedynie zgłoszeniu), ze względu na to, że w przypadku zasięgu krajowego (a z takim mamy do czynienia przy korzystaniu z Facebooka) i tak wymagany byłby co najmniej zatwierdzony przez Ministra regulamin (art. 13 ustawy).

Jak poradzić sobie z zakazami?

Loterie zakazane są wprost, losowania – pośrednio. Biorąc pod uwagę cel ustawy, proponowane na niektórych forach lub blogach nazwanie losowania nagród „konkursem” nie powoduje wyłączenia spod reżimu ustawy hazardowej, a taki „konkurs” z losowaniem nagród organizowany jest nielegalnie (zawsze oczywiście powstaje pytanie, czy organy celne lub inne organy państwowe będą interesować się podobnymi aktywnościami, tym niemniej ryzyko prawne zawsze występuje).

Gdyby jednak wyeliminować lub chociaż zminimalizować element losowości, wydaje się, że ustawa hazardowa nie będzie miała zastosowania. Należy zatem zorganizować „Konkurs promocyjny”, w ramach którego uczestnicy będą musieli wykazać się jakimiś osobistymi zdolnościami lub inną aktywnością. Zgodnie z definicją zawartą w słowniku języka polskiego PWN przez konkurs należy generalnie rozumieć przedsięwzięcie, mające na celu wyłonić najlepszą pracę etc. Konkurs pozbawiony elementów losowości nie będzie zatem z pewnością podlegał pod ustawę hazardową.

Rekomendacja dla klienta

Klientowi została udzielona następująca rekomendacja:

1) Odradzam zorganizowanie prostego losowania nagród, gdyż taka czynność może zostać zakwalifikowana jako loteria promocyjna (fantowa), która podlega ustawie hazardowej i wymaga zezwolenia dyrektora izby celnej (lub przynajmniej zatwierdzonego regulaminu).

2) Z uwagi na to, że zakazy sformułowane w ustawie należy wykładać ściśle, możliwe jest wykonanie następujących czynności:

W pierwszym kroku, po otrzymaniu pożądanej liczby „Like’ów”, należy wylosować 50 -100 osób, które mają szansę wygrać pamięć USB po udzieleniu odpowiedzi na jedno, proste pytanie (na tym etapie nie organizujemy jeszcze loterii, ponieważ ostateczny wynik gry nie zależy od przypadku, a my oferujemy jedynie „możliwość wygrania”, a nie „nagrodę rzeczową”).

W drugim kroku pytamy wylosowane osoby, czy chcą wziąć udział w konkursie, a następnie zadajemy im bardzo proste pytanie dotyczące działalności spółki/strony internetowej itp. Każda osoba, która udzieli prawidłowej odpowiedzi, otrzymuje docelową nagrodę, czyli pamięć USB.

Przy takim rozwiązaniu także istnieje ryzyko przyjęcia, że wskazana gra jest grą losową w rozumieniu ustawy hazardowej, o czym może orzec Minister w drodze decyzji (art. 2 ust. 6). Tym niemniej takie rozstrzygnięcie należy uznać za hipotetyczne przy prowadzeniu akcji promocyjnej z niewielkimi nagrodami.

Organizując konkurs przez Facebook należy pamiętać także o zobowiązaniach użytkownika wynikających z Regulaminu Facebook, zgodnie z którym w warunkach akcji promocyjnej należy wyraźnie zaznaczyć, że Facebook nie ponosi odpowiedzialności względem uczestników, oraz że nie jest organizatorem akcji (punkt III.E.2. Regulaminu usługi Strony na Facebooku, wersja z 8 stycznia 2015 r.).

Nowa ustawa hazardowa

Obecnie trwają prace nad nową ustawą hazardową, która ma zliberalizować rynek gier hazardowych. Na powrót dozwolone staną się między innymi poker poza kasynami gry oraz zakłady przez Internet. Prace nad ustawą wniesioną do Sejmu z początkiem sierpnia 2016 r. można śledzić tutaj, a projekt „nowej” ustawy hazardowej przeczytać tutaj.

Z pewnością nie można nazwać tych propozycji powrotem do normalności, ale kurs zmian obrany został prawidłowo.